Kamerleden verontrust over risico’s voor corruptie bij de fiscus

28apr15:15
Kamerleden verontrust over risico’s voor corruptie bij de fiscus

Laurens Berentsen
De Belastingdienst zit op een berg waardevolle gegevens voor criminelen en doet er onvoldoende aan om die te beschermen. Dat verontrust Tweede Kamerleden.

Exterieur van het Belastingdienstkantoor in Sloterdijk, Amsterdam. Foto: Joris van Gennip voor het FD

Bewaar artikel in Mijn Nieuws

Exterieur van het Belastingdienstkantoor in Sloterdijk, Amsterdam. Foto: Joris van Gennip voor het FD
In het kort
Bescherming tegen corruptie bij de Belastingdienst schiet ernstig tekort volgens nieuw onderzoek.
Kamerleden zijn geschokt, omdat al eerder bleek dat bestrijden van corruptie lastig is bij de fiscus.
Verantwoordelijk staatssecretaris Van Rij zegt dat de dienst aanbevelingen voor verbetering opvolgt.
Tweede Kamerleden reageren verontrust op de uitkomsten van het onderzoek naar corruptierisico’s bij de Belastingdienst. ‘Het is een snoeihard rapport’, zegt NSC-Kamerlid Folkert Idsinga over het onderzoek. De risico’s van corruptie en criminele ondermijning bij de fiscus zijn groot en de beveiliging daartegen laat veel te wensen over.

‘Wat ik vooral schokkend vind is dat de basis ten aanzien van logging (gegevensvastlegging, red.) nog steeds niet op orde is’, aldus Idsinga over het KPMG-onderzoek dat demissionair staatsecretaris Marnix van Rij (fiscaliteit, CDA) donderdag naar de Kamer stuurde. ‘Het is dus niet goed na te gaan welke medewerker welke informatie heeft opgevraagd en met wie en waarom dat is gedeeld. Elke andere professionele organisatie heeft die basis gewoon op orde en dat mogen we ook van onze Belastingdienst verwachten.’

Kwetsbaar voor ondermijning
Idsinga stelde twee jaar geleden, toen namens de VVD, vragen aan Van Rij over de tienduizend medewerkers van de Belastingdienst die toen ongezien vertrouwelijke informatie konden opvragen en doorspelen aan derden. Destijds was er sprake van dat adresgegevens van bewakers van de Extra Beveiligde Inrichting in Vught in verkeerde handen waren gevallen.

Volgens VVD-Kamerlid Wende van Eijk bevestigt het jongste onderzoek de noodzaak van modernisering van de IT-systemen bij de fiscus, zodat corruptie en het lekken van informatie sneller en beter kunnen worden aangepakt. ‘Daarnaast moeten ook de dienst zelf en haar medewerkers weerbaarder worden tegen deze dreiging’, zegt zij. ‘Dat begint bij een cultuurverandering en het besef dat de Belastingdienst kwetsbaar is voor ondermijning.’

Zetbaas voor criminelen
Het KPMG-onderzoek wijst de politieke en bestuurlijke nadruk op klantgericht, efficiënt en gecentraliseerd werken aan als belangrijke oorzaak van de kwetsbaarheid bij de fiscus. ‘Dit heeft een negatief effect gehad op de veiligheid en integriteit’, staat in het rapport.

Een voorbeeld hiervan is de Belastingtelefoon, waar jaarlijks zo’n 1500 nieuwe medewerkers instromen die toegang hebben tot gevoelige persoonsgegevens om bellers zo goed mogelijk van dienst te kunnen zijn. De screening van deze medewerkers laat de Belastingdienst over aan uitzendbureaus. Dat leidt soms tot wat de onderzoekers ‘parachuteren’ noemen: geïnterviewden vertelden over zaken waarin collega’s als zetbaas voor criminele organisaties werkten.

Thuiswerken verhoogt de risico’s. Huisgenoten kunnen onopgemerkt vertrouwelijk informatie inzien. Of een corrupte medewerker laat op een thuiswerkdag een crimineel meekijken in de belastingsystemen. De enige beperking die op dit moment geldt, is dat medewerkers thuis niet kunnen printen.

Terughoudend met melden
KPMG weet niet hoe vaak ondermijnende delicten binnen de organisatie voorkomen. De onderzoekers gaan ervan uit dat veel verborgen blijft, omdat zowel corrumperende criminelen als gecorrumpeerde medewerkers er geen belang bij hebben dat hun relatie bekend wordt. Bovendien merken zij op dat medewerkers terughoudend zijn om signalen van corruptie te melden. Ze denken dat dit geen zin heeft of verwachten negatieve gevolgen voor zichzelf. Het gevoel dat de Belastingdienst niet opkomt voor zijn medewerkers versterkt deze terughoudendheid.

Om de kwetsbaarheid van de fiscus te illustreren memoreert het onderzoek dat medewerkers onrechtmatig kentekengegevens hebben gedeeld die vermoedelijk zijn te linken aan ripdeals en een liquidatie. Ook vermeldt het een recent vonnis waarin een medewerker ernstig verwijtbaar handelen werd aangerekend omdat zij vertrouwelijke informatie had gedeeld met haar broer.

Uitzendkrachten
De onderzoekers constateren dat centrale regie en sturing ontbreken bij de corruptie-aanpak. De twee directies die hiervoor verantwoordelijk zijn, werken niet goed samen, meldt het rapport.

Om hier iets aan te doen, moet er eind dit jaar één centraal bureau zijn binnen de dienst voor de aanpak van corruptie, schrijft Van Rij in zijn begeleidende brief bij het onderzoek, dat is uitgevoerd in opdracht van de Belastingdienst. Inzet van uitzendkrachten is volgens hem onvermijdelijk wegens pieken in de werkbelasting. De toegang tot informatie is echter al wel beter geregeld en beperkt sinds 2022, stelt hij. Verder is het volgens hem ondoenlijk om alle IT-systemen te voorzien van logging- en monitoringsoftware. Daarom gebeurt dit alleen op de meest kwetsbare systemen.

Kamerleden verontrust over risico’s voor corruptie bij de fiscus - Kindertoeslagaffaire (2024)

References